Sıkça Sorulan Sorular

Gerek ithalat gerekse de ihracatta bir işlemin “bedelsiz” olarak nitelenmesi, eşyanın bir alım – satıma konu olmadığını yani alıcıyla satıcı arasında bir ödeme / para transferi yapılmayacağını ifade eder.

Bedelli ithalat; ithal edilen malların bedellerinin ithalattaki ödeme şekillerinden biriyle yurt dışına döviz transferi yapılarak gerçekleştirilen ve bu transfere bankaların aracılık ettiği ithalattır. 

Bedelsiz ithalat ise; ithal edilen mallar için yurt dışına herhangi bir döviz transferi yapılmadan gerçekleştirilir ve dolayısıyla banka bildirimine (kambiyo takibine) gerek yoktur.  

Bedelsiz ibaresi eşyanın “kıymetsiz” olduğu ya da bu eşya için gümrük ve dış ticaret mevzuatının uygulanmayacağı anlamına gelmez. Eşyanın kıymetinin doğru olarak beyan edilmesi sorumluluğu ortadan kalkmadığı gibi, serbest dolaşıma giriş için gereken diğer şartların da yerine getirilmesi gerekir

Gümrük işlemlerinin elektronik ortamda yürütülmesi için Ticaret Bakanlığı tarafından Tek Pencere Sistemi (TPS) adı verilen bir elektronik sistem kurulmuştur. Bu sistemde, ithalat ve ihracat işlemleri sırasında gümrük idaresi ve başka kurumlar tarafından kağıt olarak düzenlenen belgelerin pek çoğu artık elektronik olarak düzenlenmektedir. Bu belgelerin elektronik olarak düzenlendiğini ve var olduğunu gösteren elektronik bilgi Tek Pencere Sistemi üzerinden belgeyi düzenleyen kurumlarla Ticaret Bakanlığı arasında elektronik olarak paylaşılmaktadır.

EXW (EX WORKS) – İş yerinde teslim, Fabrika teslim

Taşıma Modu                         : Tüm taşıma modlarında kullanılabilir. Uluslararası Ticaret Odası ICC tarafından daha çok iç ticarete uygun olduğu belirtilmesine rağmen genel bir yanlışlık olarak dış ticarette yaygın olarak FCA teslim şekli yerine kullanılmaktadır.   

Teslim Yeri ve Risk Transferi            : SATICI malları kendi ülkesinde ve kendi belirlediği yerde (fabrika, depo, işyeri vb) teslime hazır şekilde ALICI’nın tasarrufuna bırakır. Bu teslim şeklinde SATICI’nın malları herhangi bir taşıma aracına yükleme sorumluluğu dahi yoktur, malları yerde (kapı önünde) teslim eder. ALICI teslim anından itibaren malla ilgili tüm masraf ve riskleri üstlendiği gibi aynı zamanda mal üzerinde her türlü tasarruf hakkına sahip konuma gelir.

Çıkış Ülkesi İşlemleri              : Çıkış ülkesinde oluşabilecek tüm yükleme – boşaltma, ara nakliye ve gümrükleme işlemleri teslim anından itibaren ALICI’ya aittir (ne var ki Türkiye dahil birçok ülkede gümrük işlemleri sadece o ülkede yerleşik kişi ve kuruluşlar tarafından yapılabilmektedir). ALICI tamamen kendi tasarrufuna geçmiş olan malları ihraç etme zorunda olmadığı gibi SATICI’nın da gümrük işlemlerini yaptırma zorunluluğu bulunmamaktadır.

Bu bakımdan Uluslararası Ticaret Odası ICC, eğer ALICI çıkış ülkesinde (SATICI’nın ülkesinde) doğrudan veya dolaylı yoldan ihracat gümrük işlemi yapamıyorsa tarafların EXW'u kullanmamalarını tavsiye eder. EXW teslim şeklinin iç ticarete daha uygun olduğu, dış ticarette ise EXW yerine satıcının ihracat işlemlerini üstlendiği FCA kuralının taraflar için daha uygun bir teslim şekli olduğu belirtilir.

Uluslararası Nakliye               : Tüm masraf, risk ve sorumluluklar ALICI’ya aittir.

Sigorta                                   : Tarafların sigorta yaptırma zorunluluğu yoktur, isteğe / anlaşmaya bağlıdır.

Varış Ülkesi İşlemleri             : Varış ülkesinde oluşabilecek tüm yükleme – boşaltma, ara nakliye ve gümrükleme işlemleri ALICI’ya aittir.

Doğru Gösterim Şekli            :

“EXW (SATICI tarafından belirlenen açık adres) Incoterms 2020”

Uluslararası ticarette malların tesliminin nerede yapılacağı, eşya üzerindeki hukuki tasarruf haklarıyla taşıma risklerinin nerde el değiştireceği, hangi sorumlulukların (nakliye, yükleme – boşaltma, sigorta, gümrükleme vb) kime ait olacağı ve masrafların kim tarafından karşılanacağı ya da nasıl paylaşılacağı gibi alıcı ve satıcı yükümlülüklerinin net olarak belirlenmesi amacıyla uluslararası kabul görmüş ticari terimler kullanılır.  

Teslim Şekilleri adıyla da anılan bu Uluslararası Ticari Terimler (INCOTERMS – International Commercial Terms) Uluslararası Ticaret Odası (ICC – International Chamber of Commerce)  tarafından yayımlanmakta; tüm uluslararası ticari işlemlerde, alıcı - satıcı arasındaki sözleşmelerde, bankacılık işlmelerinde vb kullanılmaktadır.

Aralarında ticaret yapacak olan taraflar sözleşmelerinde ve akreditif vb gibi bankacılık prosedürlerinde kendilerine uyan standard teslim şekillerinden birini belirleyerek haklarını bu kurallar çerçevesinde koruyabilirler.

INCOTERMS, ICC tarafından 1936 yılından bu yana yayımlanmakta ve günün gereklerine uygun olarak belirli dönemlerde güncellenmektedir. En son INCOTERMS 2020 yayımlanmıştır. Buna göre, uluslararası ticarette 11 teslim şekli bulunmakta olup bunlar iki sınıfa ayrılmaktadır.

• Tüm taşıma türlerini kapsayan kurallar: EXW, FCA, CPT, CIP, DPU, DAP, DDP
• Deniz ve içsu taşımalarına özgü kurallar: FAS,  FOB, CFR, CIF

Bunlara ilişkin açıklamaları sorularda bulabilirsiniz. 

Gerek ithalat gerekse de ihracatta bir işlemin “bedelsiz” olarak nitelenmesi, eşyanın bir alım – satıma konu olmadığını yani alıcıyla satıcı arasında bir ödeme / para transferi yapılmayacağını ifade eder. Bedelsiz ibaresi eşyanın “kıymetsiz” olduğu ya da bu eşya için gümrük ve dış ticaret mevzuatının uygulanmayacağı anlamına gelmez. Eşyanın kıymetinin doğru olarak beyan edilmesi sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.   

Örnek olarak şu işlemler bedelsiz ihracat kapsamındadır;

• Gerçek veya tüzel kişiler tarafından götürülen veya gönderilen hediyeler, miktarı ticari teamüllere uygun numuneler ile reklam ve tanıtım malları, yeniden kullanıma veya geri dönüşüme konu ithal edilmiş mal ve ambalaj malzemeleri
• Daha önce usulüne uygun olarak ihraç edilmiş malların bedelsiz gönderilmesi ticari örf ve adetlere uygun parçaları, fireleri ile garantili olarak ihraç edilen malların garanti süresi içinde yenilenmesi gereken parçaları,
• Yabancı misyon mensuplarının, Türkiye'de çalışan yabancıların, yurt dışına hane nakli suretiyle gidecek Türk vatandaşlarının, daimi veya geçici görevle yurt dışına giden kamu görevlilerinin, bu durumlarının ilgili mercilerce belgelenmesi şartıyla, beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek mal ve taşıtlar
• Yurt dışında yerleşik tüzel kişiler, yabancı turistler ve yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşlarının beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek mal ve taşıtlar